Ομιλία στην Ολομέλεια της Βουλής, κατά τη συζήτηση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Ομιλία στην Ολομέλεια της Βουλής, κατά τη συζήτηση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με τίτλο: «Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της διαχείρισης αποβλήτων, τη βελτίωση του πλαισίου εξοικονόμησης ενέργειας, την ανάπτυξη των έργων ενέργειας και την αντιμετώπιση πολεοδομικών ζητημάτων»

 

 

Κύριε Πρόεδρε.

 

Κύριε Υπουργέ.

 

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι.

 

Περιβάλλον, διαχείριση αποβλήτων και απορριμμάτων, πράσινη μετάβαση, εξοικονόμηση ενέργειας.

 

Όροι, τόσο επίκαιροι και τόσο σχετικοί μεταξύ τους, σε μια συγκυρία που η κλιματική κρίση, πιο επικίνδυνη από ποτέ, κρούει ηχηρά τον κώδωνα του κινδύνου. 

 

Η δοκιμασία για τον πλανήτη είναι έντονη, η πρόκληση για χώρες και κυβερνήσεις μεγάλη, το στοίχημα για όλους επιβεβλημένο να κερδηθεί.

 

Η Ελλάδα των τελευταίων ετών, με σχέδιο και μεθοδικότητα, ξεπερνώντας στερεότυπα του παρελθόντος,  έχει καταφέρει να πρωταγωνιστεί στην αντιμετώπιση των δραματικών αλλαγών στο κλίμα, σε μια προσπάθεια άρρηκτου συνδυασμού της προστασία του περιβάλλοντος, της βελτίωσης της ποιότητας ζωής του πολίτη και του εκσυγχρονισμού της οικονομίας.

 

Σε αυτή την προσπάθεια εντάσσεται και το παρόν σχέδιο νόμου που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση επί μακρόν, συζητήσαμε εκτενώς τις προηγούμενες μέρες στην Επιτροπή και σήμερα ερχόμαστε στην Ολομέλεια για να το ψηφίσουμε και να γίνει νόμος του κράτους.

 

Το συγκεκριμένο νομοθέτημα άπτεται σημαντικών πτυχών, ανάμεσα στις οποίες ο εκσυγχρονισμός του πλαισίου της διαχείρισης των αποβλήτων, η βελτίωση του πλαισίου εξοικονόμησης και ανάπτυξης έργων ενέργειας, καθώς και η επίλυση χωροταξικών και πολεοδομικών ζητημάτων.

 

Σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων, προβλέπεται η  ανακύκλωση του 55% του συνόλου των αστικών αποβλήτων έως το 2025 και του 60% έως το 2030. Στις συσκευασίες προβλέπεται ανακύκλωση του 60% κατά βάρος έως το 2025 και το 70% έως το 2030. Παράλληλα, μέχρι τότε μόλις το 10% των παραγόμενων αποβλήτων θα καταλήγει σε διαδικασία υγειονομικής ταφής ως υπόλειμμα.

 

Η επίτευξη αυτού του στόχου είναι εφικτή, η αποφασιστικότητα της Πολιτείας να τον πετύχει δεδομένη, όπως και η ανταπόκριση των πολιτών, έτσι ώστε οι χωματερές με τους απειλητικούς για την δημόσια υγεία όγκους σκουπιδιών να αποτελέσουν επιτέλους παρελθόν.

 

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι διαχρονικά το πρόβλημα στη διαχείριση των αποβλήτων είναι έντονο, ωστόσο από το 2019 έως σήμερα έχουν γίνει πολλά βήματα μπροστά. Χαρακτηριστικό είναι ότι πριν από πέντε χρόνια λειτουργούσαν μόλις 3 μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων και κατασκευάζονταν άλλες 5. Πλέον λειτουργούν 12, κατασκευάζονται 22, δημοπρατούνται άλλες 7 μονάδες, ενώ υπάρχουν και επιπλέον 4 έργα με τη μορφή ΣΔΙΤ. Επίσης, οι Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων το 2019 ήταν 65 και σήμερα ο αριθμός τους έχει πέσει στους 20.

 

Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Ότι έχει συντελεστεί σημαντική πρόοδος, καθώς μειώθηκε η ποσότητα των απορριμμάτων που καταλήγουν ανεπεξέργαστα στις χωματερές, την ίδια ώρα που οι φορολογούμενοι έχουν αρχίσει να ανακουφίζονται από τα συνεχή πρόστιμα της Ε.Ε. Αυτά, σύμφωνα με τον σχεδιασμό μας, θα μηδενιστούν σε δύο χρόνια.

 

Με το νομοσχέδιο που προσδοκούμε να ψηφιστεί σήμερα, τροποποιείται το υφιστάμενο πλαίσιο με σκοπό την αύξηση του ποσοστού της ανακύκλωσης, τη δημιουργία ισχυρών φορέων διαχείρισης αποβλήτων, την απλοποίηση διαδικασιών στη διαχείριση αποβλήτων και την επίλυση προβλημάτων κατά τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων.

 

Ο βασικός κανόνας της ευρωπαϊκής πολιτικής «πληρώνω όσο ρυπαίνω» εκτιμούμε ότι μπορεί να αποτελέσει τη βάση της σωστής πολιτικής και στη χώρα μας στον τομέα αυτό, όπως βεβαίως και η ακόμα πιο ευρεία χρήση της ανακύκλωσης από τα νοικοκυριά.

 

Μεγάλη έμφαση δίνουμε στον καφέ κάδο, που σχετίζεται με τη συλλογή οργανικών αποβλήτων. Δύσκολα αυτός μπορεί να εφαρμοστεί για οικιακή χρήση για πρακτικούς λόγους, πιο εύκολα είναι σε θέση να χρησιμοποιηθεί στους τομείς της εστίασης και της φιλοξενίας.

 

Κομβική, εξάλλου, είναι η πρόβλεψη εντός του νομοσχεδίου της εφαρμογής ενός ενιαίου, πανελλαδικού συστήματος εγγυοδοσίας για πλαστικές φιάλες και φιάλες από αλουμίνιο μέχρι το τέλος του 2025. Περίπου 15.000 σημεία επιστροφής στην πλήρη ανάπτυξη του συστήματος θα μπορούν να διευκολύνουν τους καταναλωτές, οι οποίοι θα εισπράττουν το αντίτιμο της εγγυοδοσίας, αφού έχουν επιστρέψει προηγουμένως τις φιάλες.

 

Ταυτόχρονα, δημιουργείται μία υπηρεσία χωριστής συλλογής ανακυκλώσιμων και βιοαποβλήτων, σε μικρούς νησιωτικούς και ορεινούς Δήμους (κάτω των 10.000 κατοίκων) και παρέχεται ο κατάλληλος εξοπλισμός στους υπόλοιπους.

 

Ανοίγει δε ο δρόμος για άμεση παρέμβαση του Υπουργείου για την αντιμετώπιση έκτακτων περιπτώσεων στη διαχείριση των αποβλήτων, για την αποτροπή της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης και την προστασία της δημόσιας υγείας, ενώ τίθενται οι βάσεις για τη δημιουργία ισχυρών φορέων διαχείρισης αποβλήτων σε Περιφέρειες της χώρας.

 

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι.

 

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που παρουσιάστηκε σε διεθνές συνέδριο, οι επενδύσεις στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας στην Ε.Ε. θα πρέπει να αυξηθούν από 33 δισεκατομμύρια ευρώ κατά μέσο όρο σε 67 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως από το 2025 έως το 2050. Και αυτό για να καταστεί εφικτός ο μαζικός εξηλεκτρισμός των μεταφορών, της θέρμανσης και της βιομηχανίας, να ενσωματωθούν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να αντέξουν συχνότερες ακραίες καιρικές συνθήκες και απειλές στον κυβερνοχώρο.

 

Η Ελλάδα προσπαθεί να συμμετέχει ενεργά σε αυτήν την προσπάθεια με την μέγιστη δυνατή αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και με στόχο να καταστούμε ανεξάρτητοι ενεργειακά και περιβαλλοντικά. Δεν είναι τυχαίο ότι η εγκατεστημένη ισχύς μας στην ηλιακή και την αιολική ενέργεια έχει πρακτικά διπλασιαστεί, ούτε επίσης και το γεγονός ότι το 2023 υπερδιπλασιάσαμε τις επενδύσεις στα δίκτυά μας σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.

 

Η χώρα μας μπορεί να γίνει ένας σημαντικός καθαρός εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας και η πράσινη μετάβαση δεν μπορεί να συντελεστεί χωρίς φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες, οι οποίες - όπως είπε και ο πρωθυπουργός από αυτό το βήμα πριν από λίγες μέρες - μπορούν να γίνουν ήδη εντός δασών. Το λέω, ως απάντηση στους συνωμοσιολόγους και τους λαϊκιστές, που έχουν συνήθεια να παραποιούν την πραγματικότητα.

 

Με το εν λόγω νομοσχέδιο, επιδιώκονται η αντιμετώπιση προβλημάτων αδειοδότησης και εγκατάστασης έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, η προώθηση εγκατάστασης σχετικών τεχνολογιών εντός του συγκεκριμένου πλαισίου, καθώς και η προώθηση της εγκατάστασης σταθμών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας προκειμένου να περιοριστούν οι απορρίψεις «πράσινης» ενέργειας και να μειωθεί το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας κατά τις βραδινές ώρες που η παραγωγή Α.Π.Ε. από φωτοβολταϊκούς σταθμούς είναι περιορισμένη.

 

Η επιτάχυνση της εισαγωγής συστημάτων αποθήκευσης, είτε ως αυτοτελών σταθμών αποθήκευσης, είτε ως προσθήκης σε υφιστάμενα ή υπό ανάπτυξη έργα Α.Π.Ε. και το μοίρασμά τους σε όσο το δυνατόν περισσότερους ενδιαφερόμενους είναι βέβαιο ότι θα ενισχύσει τον ανταγωνισμό, θα μειώσει τις  τιμές στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και κατ’ επέκταση το κόστος του ρεύματος για τον καταναλωτή.

 

Ειδικά όσον αφορά την αποθήκευση, καθορίζεται ότι συμβατικοί σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, που βρίσκονται είτε στην ηπειρωτική, είτε στη νησιωτική Ελλάδα και οι οποίοι τίθενται εκτός λειτουργίας, δύναται να τροποποιηθούν σε σταθμούς αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι συνολικής ισχύος 450 μεγαβάτ.

 

Προβλέπεται δε η εγκατάσταση πιλοτικών μικρών πλωτών Φωτοβολταϊκών Σταθμών, ισχύος έως οκτώ μεγαβάτ εκάστου και συνολικής εγκατεστημένης ισχύος έως ογδόντα μεγαβάτ, σε λιμνοδεξαμενές, ταμιευτήρες, τεχνητές λίμνες που δεν εντάσσονται στο Δίκτυο NATURA 2000 και δεν χρησιμοποιούνται για ανάγκες ύδρευσης καταναλωτών με πόσιμο νερό και τεχνητά υδάτινα σώματα που έχουν δημιουργηθεί σε μη ενεργές εξορυκτικές εκμεταλλεύσεις. Σημειώνεται ότι οι φωτοβολταϊκοί σταθμοί της περίπτωσης αυτής δεν δύναται να καλύπτουν αθροιστικά επιφάνεια μεγαλύτερη του πέντε τοις εκατό (5%) της συνολικής επιφάνειας των υδάτινων επιφανειών.

 

Επιπλέον, ενσωματώνονται τα άρθρα της ευρωπαϊκής Οδηγίας 2023/2413 όσον αφορά την προώθηση της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, προωθούνται η υλοποίηση προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας και η καλύτερη λειτουργία των φορέων της αγοράς ενέργειας, επιδιώκονται η ενίσχυση πληγέντων από φυσικές καταστροφές, ο εξορθολογισμός της αξιοποίησης ακινήτων ιδίως τουριστικών, η εύρυθμη λειτουργία του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων, καθώς και η αναστολή οικοδομικών αδειών σε ειδικότερες περιοχές.

 

Μείζονος σημασίας θεωρείται η θέσπιση του προγράμματος ενεργειακής αναβάθμισης «Συστάδων» επιλέξιμων δημόσιων κτιρίων, μέσω Συμβάσεων Ενεργειακής Απόδοσης προς ενίσχυση της ενεργειακής του απόδοσης, αλλά και η ρύθμιση του πλαισίου χορήγησης ενισχύσεων και εγκατάστασης μικρών Ανεμογεννητριών, ανάλογα με το συνολικό τους ύψος και την επιφάνεια σάρωσης της πτερωτής τους. Έτσι, διασφαλίζεται ηλεκτρικός χώρος για την τοποθέτηση μικρών ανεμογεννητριών, σταθμών βιομάζας και μικρών Υδροηλεκτρικών Σταθμών, ώστε να ενισχυθεί, κατά το δυνατό, το μείγμα τεχνολογιών Α.Π.Ε. που συμμετέχουν στο ενεργειακό μείγμα του τοπικού συστήματος και της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

 

Αναφορικά με την τροπολογία που κατέθεσε χθες το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ρυθμίζουμε τα ζητήματα της τηλεθέρμανσης στην Δυτική Μακεδονία. Εξασφαλίζουμε πολύ χαμηλές τιμές σε 45.000 νοικοκυριά που είναι σε μια περιοχή με μεγάλες δυσκολίες λόγω της απολιγνιτοποίησης. Και επειδή δεν άκουσα κάποια άλλη πρόταση στις Επιτροπές από τα κόμματα της αντιπολίτευσης για την αντιμετώπιση του προβλήματος, καλώ όλους να υπερψηφίσουμε την τροπολογία.

 

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι.

 

Το νομοσχέδιο που συζητάμε αφορά άμεσα την ποιότητα της ζωής μας, την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας μας. Είναι πλέον καιρός να προχωρήσουμε σε έναν ουσιαστικό εκσυγχρονισμό της διαχείρισης αποβλήτων και να ενισχύσουμε το πλαίσιο εξοικονόμησης ενέργειας. Η κλιματική κρίση, οι αυξημένες απαιτήσεις του σύγχρονου πολίτη και η ανάγκη για έναν καλύτερο πλανήτη για τις επόμενες γενιές μάς υποχρεώνουν να δράσουμε τώρα και αποφασιστικά.

 

Με την θετική μας ψήφο δεν καλύπτουμε απλώς μια θεσμική υποχρέωση. Θέτουμε τα θεμέλια για ένα βιώσιμο μέλλον, όπου η ανάπτυξη, η καινοτομία και η κοινωνική συνοχή μπορούν να συνυπάρχουν. Δεσμευόμαστε για μια Ελλάδα που είναι υπεύθυνη, προσαρμοστική και φιλική προς το περιβάλλον και καλούμε όλους τους πολίτες να συμμετάσχουν ενεργά.

 

Σας ζητώ να ενώσουμε τις δυνάμεις μας και να ανοίξουμε το δρόμο για μια νέα εποχή περιβαλλοντικής υπευθυνότητας. Η ψήφιση του σχεδίου νόμου αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την επίτευξη των στόχων μας και την προστασία του πλανήτη μας. Ας σταθούμε αντάξιοι αυτής της πρόκλησης.

 

Σας ευχαριστώ πολύ.